© 2024 The Duluth-Superior Area Educational Television Corporation (WDSE)

The North 103.3 FM is licensed to The Duluth-Superior Area Educational Television Corporation (WDSE)
Locally Curated. Community Owned.
Play Live Radio
Next Up:
0:00
0:00
0:00 0:00
Available On Air Stations

Ojibwe Stories: Gaganoonididaa - "The World Needs a Spiritual Way of Living."

Courtney Celley/USFWS.

On this episode of Ojibwe Stories: Gaganoonididaa we have a conversation with Dennis Jones about the 

Ojibwe language, naming ceremonies, offering tobacco and more. Jones recently retired from years as an Ojibwe language instructor at the University of Minnesota. He is a band member of Nigigoonsiminikaaning First Nation, located in the Treaty Three territory in northwestern Ontario.  He is the author of Daga Anishinaabemodaa: Let's Speak Ojibwe, an Ojibwe Word List and Phrase Book, illustrated by Aza Erdrich.

Originally aired 11/21/16

Ojibwe Stories: Gaganoonididaa is produced by KUMD and the Department of American Indian Studies at UMD, with funding provided in part by the Minnesota Indian Affairs Council, and by The Minnesota Arts and Cultural Heritage Fund.

Ojibwe language-related content in this episode:

Miigwech. Nashke inga-anishinaabem. Niin Pebaamibines indigoo. I'i niiwin idash indayaanan wiinzowinan. Chi-bines, Manidoogiizhig, Gizhibaayaanimad gaye. Bizhiw a'aw indoodem. Aapiji niminwendaan gekenimag a'aw indoodem. Nigigoonsiminikaaning izhinikaade ishkonigan biindigebii'igaazowaan imaa Zhaaganaashiiwakiing. Indaa idash imaa Gakaabikaang ezhinikaadeg gichi-oodenaang. Mii imaa eyaad gaye indikwem, niwiiw, Waawaasegamiing izhinikaazo a'aw niwiiw idash nenookaasiwan odoodeman. Miinawaa ingozis, ingozis ayaa iwidi gaye. Noozhisag idash gaye ayaawag iwidi. Aapiji minwendaan endaayaan Gaakaabikaang.

...

Naanaagadawendaan gaa-miinigoowiziyan, naanaagadawendan anishinaabewinikaazoyan, naanaagadawendan gakina gegoo gaa-miinigoowiziyang.

 

I'i akawe asemaa awiiya ingii-miinig giishpin igo waawiindawinzowaad ingii-gwechimigoo i'i abegish anishinaabe-wiinzowin indoondinaan ingii-goog awiiyag. Idash niiyogan ninaanaagadawendaan ... jibwaa gegoo inaabandamaan. Ingagwejimaag idash aadizookaanag “aaniin dash ezhinikaazod asemaa gaa-gii-miinigoowaan?” Mii dash ayi'ii, mii dash ayi'ii ezhichigeyaan ninaanaagadawendaan. Miinawaa niiyogon idash ninaagnaagadawendaan gaa-miinigoowaan.

Maagizhaa ingoding animikiikaa. O’o indigoo binesiwag bi-izhaawag indinendam. Ayi'ii Zhaawanobines mayinizhinikaazod me maagizhaa Zhaawanobinesiik miinawaa Waabanobines, Waabanobinesiik. Mii iniwen niizh anishinaabewiniikaazonan. Mii dash iyewi mii iye naanaagadawendamaan. Ninaanaagadawendaan gakina gegoo ge-izhiseg. Mii imaa - indoondinaan anishinaabe-wiinzowin. Miinawaa mii go imaa miinawaa aanakwadoong, miinawaa mitakamig, nibiikaang, giishpin igo bimised a'aw Manidoosh, binesi maagizhaa noondaagozi. Oo gakina gegoo ninaanaagadawendaan, niwaabandaan gaye. Mii imaa gikendamaan aaniin dash wenji-, “aaniin ezhinikaazod wa'aw ezhinikaazod gaa-pi-ondinang anishinaabe-wiinzowin.”

...

Nashke, awiiya gii-anishinaabewinikaazod, Manidoo omiinigoon bimaadiziwin idash gii-miinigoowizid aatisookaan. Ayi'ii gegoo a'a Manidoo imaa ayaawing bi-onjise. Mii dash imaa ... oga-gikendaan gegoo aaniin gekigo gegoo ji-izhichiged enaabandang maagizhaa aaniin keyaa ji-izhichiged gegoo ji-bimizha'ang bimaadiziwin, gizhewaadiziwin ezhinikaadeg.

Nashke idash, gii-maajaad omaa akiing gii-aandakii'iged, i'i ogagwejimigoon o'omaa ishpiming waasa ishpiming imaa ogagwejimigoon a'a Manidoo, "Awenesh giin aawiyan? Awenen giin? Aaniin ezhi-anishinaabewiniikaazoyan?” Mii dash o'apii ji-gigikendang ayi'ii anishinaabewiniikaazowin. Mii dash imaa oga-gikendaan aaniindi ... ji-izhaad gii-ishkwaa-bimaadizid.

Mii iye, mii iye bezhig. Miinawaa dash omaa akiing. Ayi'ii gii-biindiged madoodooswaaning oga-dazhindaan ayi'ii wiinzowin, "Niin Pebaamibines indigoo," daa-ikido oga-... Giwiindamaan idash asiniig ayi'ii ogikenimigoon idash gaye Manidoog awenen aawi'id. Giishpin igo aabajitoowaad anishinaabe-wiinzowin mii imaa oga-ondinaan iye bimaadiziwin. Idash asiniig Manidoog oga-gikenimaawaan awenen aawi'id. Mii dash iye. Mii wenji-ji-ayaad anishinaabe-wiinzowin.

Ingii-gagwejimigoo ayi'ii awenen ji-ayaad anishinaabe-wiinzowin. Idash ingii-naanaagadawendaan apane iye. Ayi'ii, Tobasonikwut idash ingii-gikinoo'amaag aaniin keyaa ji-izhichigeyaan. Ayi'ii idash ingii-naanaagadawendaan gakina awiiyag wiinawaa go oga-odaapinaanawaa iye anishinaabe-wiinzowin. Manidoo gosha gaa-izhichiged. Gaanoon giinawind gigii-gikendanziimin awenen awiiya ji-aabajitood anishinaabe-wiinzowin, ji-ayaawaad anishinaabe-wiinzowin. Ayi'ii idash awiiya gii-miinigoowaan asemaa. Inga-nanaagajitoon ... inga-gagwe-izhitoon, inga-gagwe-izhichige indinaag.

Nashke, inga-gagwejimaag Manidoog Aatisookaanag, wiinawaa go oga-gikendaanaawaa. Niiyogon idash ninaanaagadawendaan idash geget igo Manidoo bi-izhaa, geget igo waawiindawinzo Manidoo idash geget igo miinigoon anishinaabe-wiinzowin. Gaawiin niin dizhichigesii, Manidoo izhichige. Mii dash iye, mii iye gaa-gikendamaan. Ayi'ii gaanoon igo gaye igo anooj igo gego izhichigeken. Gaawiin aapiji … ingii-igoosii a'aw Tobasonikwut.

Idash ingikinoo'amaag niibiwa gegoo ingikinoo'amaag a'aw Tobasonikwut. Mii dash giishpin igo gegoo gagwejimigoowaan mii iye izhichigeyaan. Ninaanaagadawendaan akawe, semaan nibagidinaa, idash ingagwejimaag Manidoog, "Aaniin nake ji-izhichigeyaan o'omaa noongom?” Mii i'i idash, mii go apane izhichigeyaan ayi'ii Manidoo ingagwejimaa.

Wiiba gigizheb gii-onishkaayaan, asemaa indakonaa idash jibwaa-bagidinamaan asemaa niigaan izhinzhaamaan semaan. Gakina gegoo izhichigeyaan o'omaa noongom ji-gigikendaawizind asemaan. Giishpin igo waabamag aadisookaanag asemaan indaa-miinaa gaye. Miinawaa sa go gaye asemaa, mii go apane semaa niigaan izhinzhaa'amaa.
 

...
 

Gii'igoshimowaan, gii'igoshimod awiiya, gii-ani-ziigwang miinawaa gii-ani-dagwaaging, mii go niizhing, mii niin o'apii indizhaa o'omaa noopiming. Minising idash namadab. Ayi'ii gaawiin dash gegoo nimiijisii, gaawiin gegoo niminikwesii, niiyo-gan iwedi indayaa. Idash imbabaa-inaab miziwe. Mii go imaa ishpiming gii-ani-dibikadinig ayi'ii niwaabamaag anangoog o'omaa ishpiming. Idash niiyoogoode giizhig, mii gaa-ikidod a'aw Tobasonikwut. Idash ninanda-waabandan niiyo-goodeg giizhig. Mii dash... mii iye bezhig naanaagadawendamaan.

Ayi'ii idash miinawaa giizis niwaabandaan imaa waasakonese o'omaa nibiikaang. Mii dash iye gizhawenimigoo gimanidooyinaan. Mii go, mii iye bezhig naanaagadawendamaan, mii iye mikwendamaan. Ayi'ii apane go giga-zhawenimig a'aw gimishoomisinaan giishpin waabandaman gii-waasakoneseg giizis imaa nibiikaang. Mii dash ezhinikaazod gaye a'aw indikwem. Waawaasagamiing izhinikaazo.

Mii dash gii'igoshimowaan, mii o'o apii miinigoowiziyaan gegoo. Imbi-mawadisig a'aw aatisookaan, giishpin ingoding niwaabamaa nenookaasi, aabiding ingii-bi-mawadisig a'aw nenookaasi. Mii dash iye gaa-gii-miinig. Mii iye bezhig wiinzowin ingii-miinaa awiiya. Nenookaasi izhinikaazo. Mii imaa gaa-ondinamaan gegoo gigikendamaan. Mii o'o o'o apii miinigoowizid a'aw anishinaaben.
 

Chris Harwood is The North 1033’s Production Director and (acting) Program Director, a morning/daytime host, and the host of Soul Village. He is also a musician, a music historian, an audio engineer, and an avid record collector.
Related Content